English

Παύλος Σαντορίνης (1893-1986, Καθηγητής στο ΕΜΠ 1946-64)

Γεννήθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας. Μαθήτευσε (1905-1908) στο φημισμένο Λύκειο Concordia της Ζυρίχης. Σπούδασε στην Ελβετία, στο Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (1912-1917), και το 1917 έλαβε δίπλωμα πολιτικού μηχανικού του Πολυτεχνείου της Ζυρίχης και το 1918 πτυχίο φυσικής του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης. Μεταξύ των Καθηγητών του ήταν και ο Α. Einstein. Το 1933 έλαβε πτυχίο φυσικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1934 διδακτορικό δίπλωμα Φυσικών και Μαθηματικών Επιστημών από το ίδιο πανεπιστήμιο. Το 1936 εκλέχτηκε Υφηγητής της Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε σε μελετητικές εταιρείες και επιχειρήσεις (1919-22), στο Υπουργείο Γεωργίας (Διευθυντής Κατασκευών Στερεάς Ελλάδας, 1930-46) και στο Γενικό Επιτελείο Στρατού (Ερευνητής Ηλεκτρονικών Όπλων στην Αν. Διοίκηση Αντιαεροπορικής Αμύνης, 1936-40).

Εκλέχτηκε Καθηγητής στην έδρα της Φυσικής του ΕΜΠ (έκτακτος το 1946, τακτικός από το 1956 έως το 1964). Εκλέχτηκε επίσης παμψηφεί το 1950, Έκτακτος Καθηγητής στην Έδρα Υδροδυναμικών Έργων ΕΜΠ, θέση την οποία τελικώς δεν αποδέχθηκε ώστε να διατηρήσει τη θέση του στην Έδρα της Πειραματικής Φυσικής. Διετέλεσε ακόμη και καθηγητής Φυσικής στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή (1947-1964). Το 1965 ανακηρύχθηκε ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ και της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής. Πέθανε το 1986 στην Αθήνα.

Ο Παύλος Σαντορίνης, μιλούσε Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Ρωσικά. Υπήρξε πολυσχιδής επιστήμονας και ερευνητής σε πολλές περιοχές της επιστήμης και τεχνολογίας, όπως φυσική, υδραυλική, ηλεκτρονική, φυσικοί ενεργειακοί πόροι, κατασκευές από σκυρόδεμα κ.ά. Έμεινε στην ιστορία κυρίως για τις επινοήσεις και ευρεσιτεχνίες του. Μεταξύ 1919-1925 μελέτησε και εκτέλεσε πολλές πρωτοποριακές κατασκευές από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η σημαντικότερη και πλέον εμβληματική από αυτές είναι το εργοστάσιο οινοπνευματωδών ΚΡΟΝΟΣ στην Ελευσίνα (φωτογραφία), όπου χρησιμοποίησε σκαφοειδούς μορφής μυκητοειδείς πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος. Έγινε περισσότερο γνωστός τις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για την επινόηση και ιδιόχειρη κατασκευή του λεγόμενου «ελληνικού ραντάρ», εμβέλειας 150 km. Ασχολήθηκε επίσης με τη φιλοσοφική ερμηνεία βασικών θεμάτων της σύγχρονης φυσικής —για παράδειγμα το 1968 πρότεινε μια θεωρία ισόνομης συγκυριαρχίας του παράγοντα "πνεύμα" ως τέταρτου παράγοντα του σύμπαντος παράλληλα με το φυσικό συνεχές χώρος - χρόνος - ύλη. Εκπροσώπησε το ΕΜΠ σε πολλά διεθνή επιστημονικά συνέδρια, ενώ δημοσίευσε πολλές εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά σε μια εποχή που τέτοιες δημοσιεύσεις δεν ήταν τόσο συνηθισμένες για Έλληνες επιστήμονες. Αναφέρονται περί τις 350 επιστημονικές εργασίες, 5 από τις οποίες σε θέματα υδραυλικής και 10 σε θέματα ειδικών κατασκευών από οπλισμένο σκυρόδεμα. Τιμήθηκε με διάφορα βραβεία, μετάλλια και παράσημα, ενώ υπήρξε μέλος διάφορων επιστημονικών οργανώσεων, όπως π.χ. Fellow της Ακαδημίας Επιστημών της Ν. Υόρκης.

Το 2017, στο πλαίσιο του εορτασμού των 130 χρόνων της, η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών έδωσε την ονομασία "Πτέρυγα Σαντορίνη" στη νέα πτέρυγα Α του Κτηρίου Αντοχής Υλικών, όπου στεγάζονται τμήματα του Τομέα Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος (Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων) και Δομοστατικής (Εργαστήριο Δομικών Μηχανών και Διαχείρισης Έργων). Στην είσοδό της ανάρτησε τιμητική πλακέτα και ανάγλυφη εικόνα του Παύλου Σατορίνη.

Συνημμένα:

Βιογραφικό σημείωμα του ιδίου (pdf)
Τόμος με τίτλο "Τίτλοι και Αναλύσεις Επιστημονικών Εργασιών" του Παύλου Σαντορίνη (Αθήνα, 1977) (pdf). [Σημείωση: οι σελίδες με αριθμούς 128-129 που παρεμβάλλονται ανάμεσα στις σελίδες 75 και 78 ήταν έτσι στον αυθεντικό τόμο που ψηφιοποιήθηκε).
Επιλεγμένες εργασίες (πλήρη κείμενα σε zip)
Ομιλία του Π. Σαντορίνη στο ΕΜΠ (7 Μαΐου 1969), όπως περιέχεται στο βιβλίο του Α. Λαγκαδά με υποσημειώσεις του συγγραφέα (pdf)


Το εργοστάσιο οινοπνευματωδών ΚΡΟΝΟΣ στην Ελευσίνα, εμβληματικό έργο του Παύλου Σαντορίνη, στο οποίο χρησιμοποίησε σκαφοειδούς μορφής μυκητοειδείς πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος.


Επιμέλεια: Δ. Λιάτης, Μ. Πανταζίδου, Π. Δημητριάδης, Δ. Κουτσογιάννης, Ε. Χίνης, Μάιος-Δεκέμβριος 2017, 2021
Πηγές: (α) Βιογραφικό σημείωμα του ίδιου και άλλα έγγραφα από το αρχείο του ΕΜΠ. (β) Έκθεση «Βιομηχανική Ελευσίνα. Άνθρωποι + Εργοστάσια», Μουσείο Νεότερης Ιστορίας της Ελευσίνας «Γεώργιος Αμπατζόγλου», 24/9/2016 – 15/11/2016. (Επιμέλεια Έκθεσης: Ε. Κουτσουδάκη, https://www.facebook.com/biomixanikiEleusina, φωτογραφία κτηρίου ΚΡΟΝΟΣ: Γ. Γερόλυμπος, http://www.yerolymbos.com/el/art/industrial-eleusina/). (γ) A. Λαγκαδάς, Άλμπερτ Αϊνστάιν και Παύλος Σαντορίνης, Εκδ. Διηνεκές, 2005.